Prestižno republičko finalno takmičenje Eko kviz, pod sloganom „Prljavo, ili čisto nije isto“ održano je u petak, 10. maja 2024. godine, u velikoj Kongresnoj dvorani „Milenijum“ u Vršcu uz prisustvo brojnih navijača, mentora-nastavnika iz osnovnih škola, predstavnika Grada Vršca, Poljoprivredne škole Vršac, Školskog centra „Nikola Tesla“ Vršac, JKP „Gradska čistoća“ Beograd i JKP „Drugi oktobar“ Vršac. Takmičare je ispred Grada Vršca pozdravio Miloš Salapura, direktor JKP „Drugi oktobar“ Vršac.

U takmičenju su učestvovale ekipe sa po četiri takmičara iz četiri osnovne škole: „Jovan Dučić“ Klek kod Zrenjanina, „Pavle Savić“ Mirijevo, Beograd, „Momčilo Nastasijević“ Gornji Milanovac i „Žarko Zrenjanin“ Izbište.

Takmičenje se sastojalo iz određenog broja pitanja iz ekologije, razvrstanih  po uzrastu od petog do osmog razreda, te zanimljivih ekoloških igara. Predstavnik Grada Vršca, ekipa Osnovne škole iz Izbišta, koju je predvodio nastavnik biologije, Vukan Vukov, bila je u zapaženom vođstvu sve do poslednje igre, tako da joj je u foto finišu izmaklo prvo mesto koje je zasluženo osvojila ekipa iz Zrenjanina koji će biti domaćin narednog republičkog takmičenja. Ekipa Grada Vršca osvojila je drugo mesto, treći su takmičari iz Gornjeg Milanovca, a četvrti takmičari iz Beograda.

U organizaciji ovog republičkog takmičenja, pored javnih komunalnih preduzeća i Poljoprivredne škole Vršac, veliku pomoć dao je Grad Vršac, Školski centar „Nikola Tesla“ Vršac, koji je obezbedio tehničku softversku podršku. Članovi svih ekipa pojedinačno su nagrađeni vaučerima od 15, 20, 25 i 30 hiljada dinara, koje su na kraju uručili predstavnici organizatora.

Dan planete Zemlje obeležava se svake godine u većini zemalja sveta od 22. aprila 1970. godine, kada je širom SAD izašlo dvadeset miliona ljudi na proteste zbog nemarnog odnosa prema radnoj i životnoj sredini. Taj svetski datum odabrala je Generalna skupština Ujedinjenih nacija.

Deset je fascinantnih činjenica o našoj planeti, što je u svakom pogledu čini jedinstvenom u Sunčevom sistemu i upozorenje da o njoj više brinemo.

Zemlja nije potpuno okrugla lopta, već je spljoštena na polovima što je posledica rotacije velikom brzinom ( 1.675 km/h, ili 465 m/s ). Zbog toga je prečnik Zemlje na ekvatoru duži 43 km od prečnika od jednog do drugog pola. Zemlja rotira oko svoje ose od zapada ka istoku. Zajedno sa Zemljom rotira njen vazdušni omotač - atmosfera tako da to ne primećujemo.

Voda pokriva više od 70 procenata Zemljine površine što se svake godine povećava zbog topljenja glečera i globalnog zagrevanja na koje neposredno utiče čovek svojim neplaniranim, ili namernim aktivnostima.

Svemir počinje na visini od 100 km gde se nalazi tzv. Karmanova linija, ali oko 75 procenata svemirske mase nalazi se na prvih 11 km iznad Zemlje. Na visini od 19 do 48 km iznad Zemljine površine lebdi  tanki ozonski omotač kao poslednja linija odbrane od kosmičkog zračenja.

Zemlja ima usijano gvozdeno jezgro što je čini najgušćom i petom po veličini planeta u Sunčevom sistemu. Poluprečnik Zemlje je 6.378 km po ekvatoru.

Ona je za sada jedina planeta na kojoj postoji život sa oko 8,7 miliona vrsta, a nastala je pre 4,5 milijarde godina. Prvi živi svet nastao je u vodi.

Gravitaciono polje Zemlje nije svuda jednako zbog njenog elipsoidnog oblika i nejednakog rasporeda mase. Prosečno ( srednje ) ubrzanje Zemljine teže je 9,81 m/s2 . Ono nije svuda jednako, što zavisi od položaja tela.

Zemlja je planeta ekstrema po pitanju temperaturnih razlika, jer je najviša temperatura izmerena od 56,7 stepeni C, a najniža od - 89,2 stepena C.

Najveći živi organizam na Zemlji je jedinstveni koralni greben uz obalu Australije koji se vidi čak iz svemira. Prostire se dužinom od 2.000 km.

Zemlja je jedina planeta sa aktivnim tektonskim pločama koje su zaslužne za formiranje planina i neprestane tektonske aktivnosti i rad vulkana.

Zemlja ima zaštitni atmosferski omotač, električno i magnetno polje čiji su polovi pomereni u odnosu na geografske polove ( ugao deklinacije ), a južni magnetni pol je u blizini severnog geografskog pola, dok je severni magnetni pol na geografskom jugu. Raspored magnetnih polova prvenstveno zavisi od električnog polja Zemlje.

Zaključimo, pošto je Zemlja tako jedinstvena i razlikuje se od drugih planeta Sunčevog sistema, red je da o njoj vodimo više računa, da je što manje zagađujemo, jer drugo mesto za život nemamo. Koliko god radili suprotno ona će nam vratiti višestruko više jer čovek nije jači od zakona prirode.

Svetski dan energetske efikasnosti obeležava se svake godine 5. marta, u čast prvog sastanka svetskih stručnjaka na temu energetske efikasnosti, održanog na ovaj dan 1998. godine u Velsu, u Austriji.
Šta je energetska efikasnost i u čemu je bitna razlika između uštede energije i energetske efikasnosti? Ušteda podrazumeva jednostavne korake, koji mogu da se usvoje kao način ponašanja, od gašenja svetla nakon izlaska iz prostorije do recikliranja plastične ili druge ambalaže.

Poslednjih godina u Srbiji je u porastu svest javnosti za promociju i korišćenje čistijih i energetski efikasnijih tehnologija, kao i obnovljivih izvora energije (OIE), što svakako ide u prilog aktivnijoj adaptaciji na klimatske promene i merama mitigacije ( ublažavanja ) koja takođe predstavlja jednu od ključnih komponenti procesa ublažavanja klimatskih promena koje su sve izraženije. U evropskoj bazi podataka moguće je istražiti i pronaći kako se kretala vrednost u udelu obnovljive energije u bruto finalnoj potrošnji.

Osnovni cilj obeležavanja i podsećanja na ovaj značajan datum je podizanje svesti građana o značaju unapređenja energetske efikasnosti i racionalnog korišćenja energije bez narušavanja komfora, standarda života ili ekonomske aktivnosti. To zavisi od odnosa svakog pojedinca, kulture ponašanja, ali i sticanja radnih i kulturnih navika tokom života.

Energetska efikasnost po aktuelnoj „Strategiji razvoja energetike“ posmatra se kao "novi izvor energije“. U Srbiji je potrošnja energije u odnosu na bruto domaći proizvod tri do četiri puta veća u odnosu na zemlje EU, a dva puta u odnosu na zemlje regiona. Zbog toga će u narednom periodu biti izuzetno važno da se sprovedu mere unapređenja energetske efikasnosti kako bi se smanjili nepotrebni troškovi i unapredilo stanje u energetskom sektoru.
Ministarstvo rudarstva i energetike od 2021. godine realizuje Nacionalni program energetske sanacije stambenih zgrada, porodičnih kuća i stanova kojim se u saradnji sa jedinicama lokalne samouprave građanima dodeljuju bespovratna sredstva za mere energetske efikasnosti.

"Građani mogu da dobiju subvencije do 50 odsto ukupne vrednosti izvođenja radova na termičkoj izolaciji zidova, zameni stolarije, starih kotlova kao i za ugradnju solarnih panela“, poručila je ministarka rudarstva i energetike u tehničkom mandatu, Dubravka Đedović Handanović.

Srbija je čvrsto opredeljena za proces tranzicije energetskog sektora u kome je unapređenje energetske efikasnosti jedan od najvažnijih strateških ciljeva. Ministarstvo rudarstva i energetike nastaviće da realizuje programe koji smanjuju troškove građanima, daju doprinos zaštiti životne sredine i stabilnosti energetskog sistema, navodi se u zvaničnim dokumentima.
Naslovna slika: Solarni kolektor u dvorištu ing. Radeta Đukića u Vršcu

Izvor saznanja:
https://rtv.rs/sr_lat/drustvo/svetski-dan-energetske-efikasnosti
https://ekolist.org/obelezavamo-svetski-dan-energetske